وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ؛
قربانی مقدس و ملكوت آسمان و زمین
وَكَذَلِكَ نُرِی إِبْرَاهِیمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ. خداوند برای آرامش قلب دوستش، ابراهیم، ملكوت آسمان و زمین را به او نشان داده است. راز این عمل در قربانی مقدس نهفته است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: در روزهای ماضی ملکی بود، وی را کنیزکی بود. با شخصی زنا کرد، آبستن شد. از ملک بترسید. بچه را بزاد، به صحرا برد و در ساقیه ای نهاد. پلنگی ماده بیامد، وی را شیر داد تا پرورده شد. شخصی بدید پادشاه را خبر کرد. وی را بیاورد، نام وی کرد: «نمرود». چون بزرگ شد، جایِ ملک بگرفت و ملک را بکشت و جهان بستند و قصد آسمان کرد و تیر بر آسمان انداخت و ابراهیم خلیل را در آتش افکند.
پرچمدار یکتاپرستی
خلیل الله در کتاب خدا بزرگترین پرچمدار یگانه پرستی است. او اولین پیامبری بود که به گواه کلام الله مجید امت خویش را مسلمان نامید که «وَجَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاکُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِیکُمْ إِبْرَاهِیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمِینَ مِنْ قَبْلُ». (بخشی از آیه ۷۸ سوره مبارکه حج) او نماد حلم و بردباری است و از مهم تر نماد وحدت و یگانگی ادیان است. کلام الله مجید با همین آیه از سوره حج، اعراب را خطاب قرار می دهد که به دین پیامبر و پدرتان ابراهیم و به راه او بازگردید. خداوند در قرآن بارها از ابراهیم (ع) به نیکی نام برده و صفاتی را برای او بعنوان «انسان کامل» برشمرده است. نگاه تفسیری به آیه ۷۸ سوره مبارکه حج این نکته را می رساند که اسلام هم چیزی نیست جز احیای خط ابراهیم. حنیفان مکه که از بت پرستان تبری می جستند خویش را به آئین حضرت ابراهیم معتقد می دانستند.
بی گمان این آزمونی آشکار است
وَکَذَلِکَ نُرِی إِبْرَاهِیمَ مَلَکُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ (بخشی از آیه ۷۵ سوره انعام). خداوند برای آرامش دل دوستش ابراهیم ملکوت آسمان و زمین را به او نشان داد. ابراهیم خلیل الله نماد گردن نهادن به حکم حق است. او بود که به فرمان خدا همسر آبستن خویش را به مکانی دور برد و هاجر بدون او فرزند را به دنیا آورد. بعدها به فرمان خدا به همراه همین فرزند خانه ای برای خدا بنیان نهاد و به فرمان خدا هم تصمیم گرفت تا این فرزند را قربانی کند:
رَبِّ هَبْ لِی مِنَ الصَّالِحِینَ * فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِیمٍ* فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قَالَ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَی قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ * فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِینِ * وَنَادَیْنَاهُ أَنْ یَا إِبْرَاهِیمُ * قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیَا إِنَّا کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ * إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاءُ الْمُبِینُ * وَتَرَکْنَا عَلَیْهِ فِی الْآخِرِینَ * سَلَامٌ عَلَی إِبْرَاهِیمَ * کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ * إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِینَ.
خداوند برای آرامش دل دوستش ابراهیم ملکوت آسمان و زمین را به او نشان داد. ابراهیم خلیل الله نماد گردن نهادن به حکم حق است بر اساس این آیات سوره مبارکه صافات (۱۰۰ تا ۱۱۱) ابراهیم از خداوند درخواست فرزند می کند و خدا او را به فرزندی صبور و بردبار بشارت می دهد و چون این فرزند بزرگ می شود، خداوند او را در آزمونی آشکار قرار می دهد: ذبح نخست زاده. دوست خدا و فرزندش بی چون و چرا می پذیرند و خداوند بر او سلام می دهد. بعد از همه این اتفاقات است که ملکوت آسمان و زمین به ابراهیم (ع) نشان داده می شود.
تاریخی از ذبح عظیم (قربانی کردن نخست زاده)
فرمانروایان در جوامع پیشین و دوران هایی که بشر هنوز در وضعیت اساطیری سیر می کرد و به «تاریخ» نرسیده بود، نیمه خدا و نماد قوم بودند. آنها اولین بلاگردان های قوم ها هم بودند و باید بلاهایی را که قوم به آنها مبتلا می شد، به جان می خریدند. هنگامه پیری یعنی زمانی که دیگر قدرت جسمانی آنها رو به زوال بود، قوم شان هم رو به زوال می رفت. پیری خدا – پادشاه برابر بود با زوال کشاورزی و خشکسالی. هنگامه پیری این نیمه خدایان، رمه ها هم دیگر زاد و ولد نمی کردند. ازاین رو پادشاه باید طی آئینی قربانی می شد تا قدرت خدایی در چرخه طبیعی خود بازتولید شود و خدایی جوان تر تخت پادشاهی او را دربر بگیرد.
روایت های هولناکی از قربانی کردن پادشاهان در دوران اساطیری بشر به امروز رسیده است. با این اوصاف اما در گذر ایام پادشاهان توانستند به کاهنان و قوم، قربانی کردن کسی دیگر به جای خویش را واجد تمام خصوصیت های خدایی باشد، بقبولانند. این چنین بود که قربانی نخست زاده و پسر فرمانروا به جای شخص او باب شد. هیچکس بهتر از پسر خود فرمانروا نمی توانست جنبه خدایی فرمانروا را نشان دهد. شاید گمان می رفت که وی از خصلت الهی پدرش برخوردار می باشد.
هنگام بروز بلاهای عظیم مانند شیوع طاعون، قحطی یا شکست در جنگ رسم بود که فنیقیان یکی از عزیزانشان را برای خدای بَعَل قربانی کنند. کنعانیان یا ساکنان بومی فلسطین در دوران باستان هم رسم سوزاندن فرزندان به خاطر بعل یا مولوک را مرتباً اجرا می کردند در میان اقوام سامیِ غرب آسیا، شاه به هنگام بحران های ملی گاهی اوقات پسرش را به خاطر مردم قربانی می کرد. پژوهشگری به نام فیلوی بیبلیوسی در کتاب خود درباره یهودیان نوشته است: «به هنگام روی آوردن خطرات بزرگ رسم بر این بود ک فرمانروای شهر یاقوم پسر دلبندش را بعنوان کفاره ای برای ارواح خبیث به خاطر همه مردمان قربانی دهد و جوانانی را که بدین سان پیشکش می شدند ضمن آئین های اسرار آمیزی می کشتند.
اما میان قوم سامی رسم قربانی کردن اولاد خاص شاهان نبود. در هنگام بروز بلاهای عظیم مانند شیوع طاعون، قحطی یا شکست در جنگ رسم بود که فنیقیان یکی از عزیزانشان را برای خدای بَعَل قربانی کنند. میان کنعانیان یا ساکنان بومی فلسطین در دوران باستان هم که اسراییلیان مهاجم شکستشان دادند اما نابودشان نکردند، رسم سوزاندن فرزندان به خاطر بعل یا مولوک مرتباً اجرا می شد. اما میان عبرانیان فقط فرزند نخست محکوم به سوختن در شعله های آتش بود.
بنا بر روایات زمانی که بنی اسرائیل در مصر محبوس بود خداوند خواست که آنان را از بند برهاند و به ارض موعودشان رهنمون شود. در دل شب بر زمین فرود می آمد و همه نخست زادگانِ مصریان شامل انسان و حیوان را می کشت. بامداد هیچیک از آن میان نباید زنده می بود. اما اسراییلیان را از ماجرا آگاه کرد و اخطار داد که شب در خانه بمانند و در خانه هاشان را علامت بزنند تا وقتی شب در خیابان ها راه می افتد و مقصودش را به انجام می رساند خانه آنها را از خانه های مصریان تمیز دهد و فرزندان و حیواناتشان را به اشتباه ذبح نکند. این کارها انجام گرفت و کشتار چارپایان مصریان با موفقیت به انجام رسید و اثر مورد نظر را بر جای گذاشت. خدا به یادبود این پیروزی بزرگ مقرر داشت که اسراییلیان از آن پس باید همه نخست زاده های خود شامل انسان و حیوان را وقف او کنند، حیواناتی که گوشت شان خوردنی است قربانی شود و آنهایی که قابل خوردن نیستند، به خصوص انسان ها، برای هر یک حیوان مناسب دیگری یا وجه نقد تاوان داده شود. هر فصل بهار هم جشنی برگزار گردد و در آن آئینی درست مانند ماجرای شب کشتار بزرگ اجرا شود. فرمان خدا اطاعت شد و عید فصح از آن پس رواج یافت.
قربانی کردن نخست زادگان را همه اقوام تاریخ بی چون و چرا انجام می دادند، تا جهان از پلیدی پاک شود. از بومیان پرو گرفته تا سامیان ساکن غرب آسیا، یعنی همه خدایان در باورهای شرک آلود برای پاک کردن زمین از گناهان احتیاج به خون داشتند.
اما عمل نمادین نماد یکتاپرستی، قربان کردن نفس را برجای گذاشت. نفس در همه چیز می تواند متجلی شود. روایت عبرانی و اسلامی یک تفاوت عمده دارد و آن در شخص نخست زاده است که باید قربانی می شد. روایت عبرانی بر اسحاق تاکید دارد و روایت اسلامی بر اسماعیل، اما این میان مهم این است که به جای نخست زاده قوچی قربانی شد و بشریت (یا به عبارتی صرفا مسلمانان و یا حنیفان؛ بنابر تفسیری از منابع مقدس یهودی و مسیحی هم مسلمانند) بعد از این ماجرای قربانی پای در عرصه عقلانیت و تاریخمندی گذاشت. قبل از آن ولایت پذیری و پذیرش حکم حق و گردن نهادن به آنرا اثبات نموده بود، یعنی ورود به مرحله عقلانیت، مستلزم اثبات ولایت مداری و گردن نهادن به حکم حق است.
میان گل و ریحان
گویند که یکسال نمرود هیزم جمع می کرد؛ و آتش در آن زد و از یک فرسنگ منجنیق بنهاد و ابراهیم را در آن نهاد و به آتش انداخت. روز دیگر بر بلندی رفت تا بنگرد حال ابراهیم به چه رسید. ابراهیم را دید با جبرئیل و میکائیل. نمرود اظهار داشت: من یک شخص به آتش انداختم، در این آتش سه کسند؟» قصد کرد که پیش وی رَوَد، نتوانست. هامان – عم ابراهیم – اظهار داشت که «آتش ابراهیم را از آن نسوخت که من آتش پرستم. از حرمت من وی را نسوخت.» پس یک شعله از آن آتش برآمد و بر هامان افتاد و وی را بسوخت.
و ابراهیم آنجا میان گل و ریحان نشسته بود.
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب