مبارزه علیه كارخانجات تولید مقالات جعلی و علم ساختگی-۱۰،
وحید احمدی: ما باید به گزارش نیچر بعنوان یك اخطار نگاه نماییم
معاون پژوهشی اسبق وزارت علوم با انتقاد از اهمیت یافتن صِرف کمیت مقالات برای پذیرش، ارتقا و دریافت تسهیلات، اظهار داشت: فارغ التحصیلان برخی دانشگاه های آمریکا با یک مقاله فارغ التحصیل میشوند اما رساله بسیار خوبی دارند. ما تمرکزمان را بر روی تعداد مقاله گذاشته ایم بنابراین برخی از دانشجویان و اعضای هیئت علمی برای این که تعداد مقالات خویش را به عدد مورد نظر برسانند به جای این که یک مقاله قوی و پرارزش از یک مبحث عرضه کنند، از همان مبحث چندین مقاله منتشر می کنند تا صرفا به عدد موردنظر برسد.
دکتر وحید احمدی در گفتگو با ایسنا، ضمن اشاره به مقاله ی نیچر درباره تخلف های علمی سیستماتیک در بعضی کشورها همچون ایران، روسیه و چین، اظهار داشت: نمی توانیم بگوییم گزارش نیچر مغرضانه است یا نه. حتی اگر فرض نماییم مغرضانه باشد، بازهم باید به آن بپردازیم. حجم مقالات در کشور بالا رفته است و با افزایش تعداد مقالات طبیعتاً ما با خطاهای علمی مواجه می شویم. به این مفهوم که حالا بالای ۵۰ هزار مقاله در سال تولید می نماییم که عدد بسیار قابل توجهی نسبت به جمعیت و شرایط کشور است. این تعداد بالای مقاله هم می تواند خوشحال کننده باشد و هم نگران کننده. خوشحال کننده است چونکه نشان دهنده حضور ما در مجامع علمی است و نگران کننده به این علت که مقالات بی کیفیت و جعلی هم می توانند در میان این ۵۰ هزار مقاله وجود داشته باشند. فرض کنید از میان ۵۰ هزار مقاله صد یا دویست مقاله مشکل داشته باشند. این نسبت در مجموع ده ها هزار مقاله، درصد معناداری نیست.
وی ادامه داد: ما باید به این گزارش بعنوان یک اخطار نگاه نماییم. حدود هفت، هشت سال قبل هم که نیچر گزارشی از تخلفات علمی ایرانی ها منتشر نمود سبب تذکری برای مسئولین ذیربط و برای ما در معاونت پژوهشی وزارت علوم شد تا لایحه پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی تهیه و در دولت و مجلس تصویب شود، چون که ما تا پیش از این، قانونی جدی برای مقابله با تقلب در آثار علمی نداشتیم. همیشه احساس می کنم این موارد را باید فارغ از این که دشمن آنها را بیان می کند یا دوست، ارزیابی و بررسی نماییم. همان هفت، هشت سال قبل هم که گزارشی درباره ی تقلب های ایرانی ها انتشار یافت، عده ای معتقد بودند که عدد اعلام شده قابل توجه نیست و امکان دارد منتشرکنندگان گزارش قصد تخریب وجهه ی ایران را داشته باشند. البته که باید از لحاظ سیاسی پاسخ مناسب داده شود اما از لحاظ علمی زیرساخت ما مشکل داشت. مشکل اصلی این بود که در کشور، نظام قانونی که با تقلب علمی روبرو شود نداشتیم. خوشبختانه این فشار بیرونی تبدیل به یک زیرساخت حقوقی و قانونی شد. البته امکان دارد هنوز مشکلاتی در اجرای این قانون وجود داشته باشد.
معاون اسبق وزیر علوم با بیان این که«ما هم اکنون تازه زیرساخت قانونی را ایجاد کردیم اما مشکلات اساسی که ما داریم این است که باید چالش ها، خلاها و یا انگیزه هایی که سبب می شود افراد به سمت مقالات تقلبی بروند را بیابیم و به آنها بپردازیم»، اضافه کرد: در دانشگاه، زمان استخدام و ترفیع های درون دانشگاه یا دستگاههای دولتی، مبحث مقاله بسیار جدی است. هم اکنون، خیلی از دانشجویان برای تحصیل در خارج از کشور به دنبال این هستند که رزومه ی خویش را با تعدادی مقاله پربار کنند. من شاهد بودم بعضی از این دانشجویان، مقالات بی محتوایی را می نویسند که بعضاً امکان دارد آنها را به استادان خود تحمیل کنند یا بدون اطلاع استاد چاپ کنند تا رزومه ی خویش را قوی کنند.
احمدی درباره ی انگیزه های نگارش مقاله در ایران اظهار داشت: یکی از طریق های عضویت در بنیاد نخبگان و استفاده از تسهیلات آن در سربازی، نگارش مقاله است یا برای تبدیل وضعیت، ارتقای پایه و رتبه ی اعضای هیئت علمی انتشار و چاپ مقاله الزامی است. این ترفیع رتبه از دانشگاه به شرکت ها هم رسیده است. از طرفی ما وضعیت اشتغال مناسبی نداریم و دانش آموختگان ما برای این که درآمدی داشته باشند به نوشتن مقاله برای متقاضیانی که تعداد آنها کم هم نیست روی می آورند. علاوه بر این مدرک گرایی هم یکی از انگیزه های روی آوردن به تقلب در تولیدات علمی است. چه برای فارغ التحصیلی دانشجو و چه برای جذب استادان تعداد مقالات ملاک است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس افزود: تعداد زیاد دانشجویانی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی در دانشگاه های دولتی و غیردولتی پذیرفته می شوند در این میان قابل توجه است. بعضی از این پذیرش ها جنبه ی درآمدزایی پیدا کرده است و برخی دانشگاه ها علناً اعلام می کنند مقاطع کاردانی و کارشناسی برای آنها درآمدی ندارد و ترجیح می دهند در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشجو بگیرند. برخی از دانشگاه ها، ۵۰-۶۰ درصد ظرفیت خویش را به دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری اختصاص داده اند. این ضربه ی بزرگی است چونکه هم به نظام آموزشی صدمه زده است و هم سبب می شود تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی یک استادی افزایش یابد و همه ی این دانشجویان احتیاج به عرضه مقاله دارند. دانشجویان استادی که تعداد دانشجویانش زیاد باشد و نتواند بر آنها نظارت کند چون وقت کافی جهت استفاده از راهنمایی های استاد راهنما را ندارد، امکان دارد به تقلب روی آورند.
به نقل از وی، در کشورهای دیگر هم این معضل وجود دارد. مثلا در چین، پزشکان برای گرفتن برخی امتیازات مجبور هستند مقاله عرضه کنند به علت اشتغال جدی در حوزه بهداشت و درمان فرصت نمی کنند کار علمی آکادمیک انجام دهند در نتیجه دست به دامن شرکت ها برای تولید مقاله می شوند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در علوم پزشکی نیز، نظام بهداشت و درمان با آموزش مختلط شده است و یک قانون واحد برای پزشکی که باید در فضای آکادمیک فعالیت کند و مقاله بنویسد با استادی که به بیمارستان می رود وجود دارد، که این امر امکان تخلف و تقلب را بسیار بیشتر می کند.
احمدی در ادامه ضمن اشاره به ضرورت آگاهی دادن به استادان و دانشجویان کشور درباره ی مصادیق تقلب علمی اظهار داشت: خیلی از دانشجویان و دانشگاهیان، مصادیق تخلف های علمی و میزان جرم آنها را نمی دانند. ما باید به دانشجویان و دانشگاهیان آگاهی دهیم و در دانشگاه ها کارگاه ها و نشست هایی برپا شود تا مصادیق تقلب آموزش داده شود. باید بین مجلات ارتباط باشد تا اگر فردی در تولیدات علمی تقلب کرد، وی را در فهرست سیاه قرار دهند. به این ترتیب، محققان خواهند دانست اگر تقلب کنند دیگر نمی توانند به هیچ مجله ای، مقاله عرضه کنند. به صورت کلی وقتی حجم مقالات افزایش می یابد اساسا خطا در آن رخ می دهد اما اگر این مورد را در کنار تشویق به حضور در مجامع علمی جهانی بگذاریم، نتیجه می گیریم باید زیرساخت ها، آگاهی رسانی ها و ابزارهای لازم برای پیشگیری از تقلب را گسترش دهیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با انتقاد از اهمیت یافتن صِرف کمیت مقالات برای پذیرش، ارتقا و دریافت تسهیلات اظهار داشت: ملاک اهمیت تعداد مقاله را باید حذف نماییم اما طبیعتاً نیازمند این هستیم که دقت بیشتری بر روی تولیدات علمی افراد و ارزش آنها گذاشته شود. برخی از مجلات برای این که از تخلفات جلوگیری نمایند از افراد می خواهند دقیقاً ذکر کنند کسانی که اسامیشان در مقاله آمده به صورت دقیق چه بخشی از کار پژوهشی را انجام دادند و یا اینکه آنها را ملزم به ارائه ی داده های خام مورد استفاده در مقاله می کنند.
دکتر احمدی در انتها اظهار داشت: البته این ها به همراه استفاده جدی و الزامی از نرم افزارهای مشابهت یاب و کوشش برای توسعه هوشمندسازی آنهاست. برخی از مجلات بسیار معتبر علاوه بر داوری دقیق و سختگیرانه مقالات گروه هایی تخصصی را برای شناسایی تقلب های سیستماتیک و سازمان یافته بکار گرفته اند. البته در اینجا باید بر نقش بسیار اثرگذار انجمن های علمی و NGOها تصریح کرد که می توانند با ایجاد فضای علمی و اطلاع رسانی مناسب و یا راه اندازی کمپین های آگاهی رسانی با تخلف و تقلب علمی درابعاد مختلف مقابله کنند. با این رویکردها میتوان امیدوار بود که میزان تقلب های علمی کاسته شود.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب