علوم پایه در پایان سال ۲۰۲۲
اعتلای علوم پایه، گامی اساسی در راه توسعه
جاوید شو: به گزارش جاوید شو، خراسان رضوی رییس انجمن ریاضی ایران با تأکید بر لزوم توجه سیاستگذاران به علوم پایه اظهار داشت: در کشورهای درحال توسعه، در حالی که سیاستگذاران باید بتوانند افق دور را ببینند و آینده ای درخشان را ترسیم و برای رسیدن به آن تلاش کنند، مسائل نزدیک را می بینند و از انجام اقدامات اساسی من جمله توجه به علوم پایه برای داشتن علم و فناوری عمیق و ریشه دار بمنظور توسعه پایدار کشور، غافل یا عاجزند.
دکتر محمد صال مصلحیان در گفت و گو با ایسنا با اشاره به فرا رسیدن پایان سال ۲۰۲۲ میلادی، سالی که به نام علوم پایه نامگذاری شده است، درباب چرایی کم توجهی به این علوم اظهار داشت: علوم پایه متشکل از علوم ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست شناسی و زمین شناسی و عبارت از دانش و مجموعه تحقیقاتی است که با گسترش نظریه ها و روش های علمی، زمینه ساز پیشرفت سایر علوم کاربردی می شود. مبنای خیلی از تحقیقات کاربردی، دستاوردهای تحقیقات در زمینه علوم پایه است.
وی اضافه کرد: تاریخ علم نشان داده خلق مفاهیم جدید و تولید و گسترش تکنولوژی های جدید که برای رفاه عمومی است، بدون استفاده از علوم پایه امکان پذیر نیست. در سال ۲۰۱۸ جایزه نوبل بطور مشترک به سه محقق تعلق گرفت؛ یکی از آنها تحقیقات پایه در فیزیک لیزر را انجام داده بود و نیمی از جایزه به او تعلق گرفت و ۲ نفر دیگر هم این تحقیقات را برای تولید پالس های فوق کوتاه نوری برای جابه جایی ارگانیسم های کوچک نظیر سلول ها برای میکروجراحی ها بهره برده بودند.
عضو هیات علمی گروه ریاضی دانشگاه فردوسی مشهد اشاره کرد: بنظر می رسد علت بی توجهی به علوم پایه در خیلی از کشورهای درحال توسعه مانند ایران، این است که سیاستمداران آنها اولا درک کاملی از واژه ها و مفاهیمی مانند علم، فناوری، توسعه پایدار، مرجعیت علمی، ارتباطات بین المللی و تاثیرگذاری اجتماعی ندارند؛ ثانیا عمده توجه شان معطوف به تحقیقات زودبازده است و به تحقیقات بنیادینی که ممکنست دهه ها بعد نتایج آنها کاربرد پیدا کند، اهمیت لازم را نمی دهند.
مصلحیان افزود: به عبارت دقیق تر در کشورهای درحال توسعه، در صورتیکه سیاستگذاران باید بتوانند افق دور را ببینند و آینده ای درخشان را ترسیم و برای رسیدن به آن تلاش کنند، مسائل نزدیک را می بینند و خواهان رتق و فتق امور حال هستند و از انجام اقدامات اساسی همچون توجه به علوم پایه برای داشتن علم و فناوری عمیق و ریشه دار بمنظور توسعه پایدار کشور غافل یا عاجزند.
وی اشاره کرد: اگر فناوری بدون توجه به تحقیقات پایه در دانشگاه ها گسترش یابد، متاسفانه دانشگاه ها تبدیل به مراکز فنی و حرفه ای خواهند شد که برون دادشان مونتاژ دستاوردهای صنعتی دیگران یا تولید فناوری های کم عمق بر پایه آزمون و خطای پرهزینه است. مبنای نوآوری علمی، دارا بودن اطلاعات لازم و انجام پژوهش های اصیل است که موجب پیشرو بودن در فناوری می شود.
رئیس انجمن ریاضی ایران بیان کرد: علم و فناوری در کشورهای درحال توسعه مانند ایران از درون جامعه خودشان نتراویده و از کشورهای توسعه یافته وارد شده است. شرایط این کشورها باعث شده دانشمندان ساکن آنها به سختی بتوانند کارهای بزرگی در تراز بین المللی در علم و فناوری انجام دهند. مسئولان جامعه ما در یافتن راهکاری بنیادین برای توسعه همه جانبه علوم و فناوری موفق نبوده اند. در حقیقت با سرازیر شدن پول نفت و افزایش درآمد عمومی، جهت گیری کلی عمدتاً به سمت واردات کالا بوده تا تولید با کیفیتی قابل رقابت برای صادرات.
تنها نیاز است حداکثر ۱۵ درصد دانش آموزان وارد دانشگاه شوند
مصلحیان با اعلان اینکه سیستم آموزشی کشور ما عمدتاً بر محفوظات استوار است نه بر خلاقیت، افزود: این بزرگترین ضعف سیستم آموزشی ماست. در این سیستم دانش آموزان را طوری تربیت نمی نماییم که «چرائی و چگونگی» پدیده ها را بپرسند. ما باید کودکان را به شکلی پرورش دهیم که دائما سوال بپرسند، ذهن کنجکاوی داشته باشند و جسارت طرح ایده های خودشان را پیدا کنند.
وی اضافه کرد: امروز در دنیا سیستم های آموزشی نوین برمبنای انتقال حجم وسیعی از اطلاعات به دانش آموزان عمل نمی کنند چونکه خیلی از این اطلاعات بوسیله جست وجو در اینترنت قابل دستیابی است. بدتر اینکه اگر تفکر خلاق را در دانش آموزان از بین ببریم، در آینده که وارد بازار کار و رده های مدیریتی می شوند، دیگر نمی توانند عمق و ریشه مسائل را کشف کنند و عملا به افراد کم توانی تبدیل می شوند که از حل مشکلات روزمره در کار و مسئولیت خود عاجزند و در نهایت سبب پسرفت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جامعه خواهند شد.
رئیس انجمن ریاضی ایران با اعلان اینکه لازم است در مدارس در کنار آموزش علوم پایه، مهارت هایی مانند آشپزی، تئاتر، داستان نویسی، موسیقی و… هم به دانش آموزان آموزش داده شود، اظهار داشت: نباید هدف اصلی آموزش وپرورش این باشد که افراد را برای ورود به دانشگاه آماده کند بلکه مهم ترین هدف آن باید تربیت شهروندان برای یک زندگی شرافتمندانه باشد. در یک جامعه تنها نیاز است حداکثر ۱۵ درصد دانش آموزان بعد از اتمام تحصیلات دبیرستانی برای تحصیلات عالی وارد دانشگاه شوند.
سیستم آموزشی باید دانش آموزان را برای کار و زندگی در ۳۰ سال آینده آماده کند
مصلحیان اشاره کرد: سیستم آموزشی باید بتواند دانش آموزان را جهت زندگی و کار در ۳۰ سال آینده آماده کند. اگر مسئولان جامعه یک دورنمای روشن، دست یافتنی و امیدبخش برای یک زندگی بهتر و شغل مناسب در پیش روی دانش آموزان قرار ندهند، آنها این شرایط را خارج از کشور جست وجو خواهند کرد و دست به مهاجرت بدون بازگشت می زنند که این خطری بزرگ برای آینده کشور ماست.
دبیر ستاد سال جهانی علوم پایه در خراسان رضوی درباب تلاش هایی که در یک سال اخیر در امتداد اعتلای علوم پایه انجام شده است، بیان کرد: ما بمنظور بهبود یافتن شرایط علوم پایه در استان، کمیته ای را تشکیل دادیم و از بسیاری نهادها مانند صداوسیما، شهرداری، آموزش و پرورش و دانشگاه های مختلف استان برای حضور در آن دعوت کردیم. یکی از اقدامات همکاران من در این کمیته برگزاری مسابقه مقاله علمی و مسابقه کتابخوانی در زمینه های علوم پایه بود.
وی افزود: بعلاوه در خبرنامه انجمن ریاضی ایران نیز بخشی را به تشریح برنامه های سال جهانی علوم پایه و اهمیت این علوم اختصاص دادیم. ما در انجمن نشریه ای علمی به نام فرهنگ و اندیشه ریاضی داریم و یک شماره آنرا به این سال نامگذاری کردیم. همین طور از دیگر فعالیت ها برگزاری سخنرانی هایی توسط اعضاء شورای اجرائی انجمن در راستای معرفی و طرح مباحث در رابطه با علوم پایه و خصوصاً عمومی سازی ریاضیات بود.
به علوم پایه به عنوان یک ضرورت توجه شود
عضو فرهنگستان علوم افزود: خیلی از همکاران من در فرهنگستان علوم و در انجمن های علوم پایه اقداماتی موثر در امتداد اعتلای این علوم انجام داده اند؛ با این هدف که جامعه را با اهمیت آن آشنا کنند اما باید توجه داشت که هدف اصلی تغییر نگرش سیاستگذاران علمی نسبت به علوم پایه بوده است؛ کسانی که باید به اهمیت علوم پایه نه به عنوان یک تجمل بلکه به عنوان یک ضرورت توجه نمایند.
مصلحیان درباب این که گام نخست برای ارتقاء جایگاه علوم پایه در کشور چیست، اشاره کرد: باید توجه داشت اقتصاد، اجتماع، فرهنگ و سیاست چهار چرخ پیشرفت مستمر یک کشور است و هر کدام از این چهار چرخ به درستی کار نکند، پیشرفت کشور با چالش ها و لطمه های جدی مواجه خواهد شد. بدین سبب توسعه کشور امری ساده نیست بلکه چندوجهی است.
برگزیده جایزه علامه طباطبائی افزود: در زمینه آموزش و پرورش و آموزش عالی ما باید ریاضیات را بطور دقیق و عمیق اما شهودی و با زبانی ساده آموزش دهیم. در خیلی از مواقع آموزش ما هرچند دقیق است ولی شهودی و قابل فهم نیست. در خیلی از موارد آموزش با تلاش خود دانش آموز همراه نیست. در حقیقت معلم یک طرفه و رو به تخته سیاه درحال آموزش دادن به دانش آموزان یا دانشجویان است و توجهی ندارد که آنان چه میزان از مطالب را توانسته اند متوجه شوند.
وی اشاره کرد: این اتفاقی است که باید در سایر علوم نیز رخ دهد. من کسانی را می شناسم که گلایه می کنند در دبیرستان حتی یک آزمایش واقعی شیمی یا فیزیک ندیده اند. خیلی از دانش آموزان طی دوران دبیرستان حتی یک دفعه فعالیت علمی گروهی انجام نداده اند. این نشان میدهد ما اصلا دانش آموزان را وارد پروسه یاددهی یادگیری نمی نماییم. ما انبوهی از مطالب را به زور به ذهن دانش آموزان تزریق می نماییم تا فقط در کنکور از آنان پس بگیریم؛ مطالبی که عموما پراکنده بوده و فایده کمی جهت زندگی آینده آنان دارد.
کاربرد ریاضیات در کلاس های درس بیان شود
این پژوهشگر برتر کشور در زمینه علوم پایه درباب لزوم آموزش مطالب ریاضی به گونه ای کاربردی به دانش آموزان و دانشجویان، بیان کرد: تعدادی از مفاهیم هست که آموزش دادن آن به شکل کاربردی سخت و پیچیده است و پیش نیازهای زیادی می طلبد اما نشان دادن کاربردشان کار دشواری نیست. بطورمثال دبیران و استادان ریاضی می توانند سر کلاس توصیفاتی را از کاربرد مقاطع مخروطی در طراحی نورافکن ها و شناسایی مدار سیارات، نقش تبدیل های فوریه در توسعه تجهیزات پزشکی مانند MRI، کاربرد نظریه گره ها در درک عملکرد DNA، کاربرد الگوریتم ها در یافتن کوتاه ترین مسیر، استفاده از معادلات دیفرانسیل در طراحی لنزهای چشمی، کاربرد کدها در امنیت شبکه، نقش نظریه آشوب در طراحی هواپیماها، کاربرد هندسه فرکتال در ارتباطات اینترنتی، نقش جبر خطی در تعیین نقشه مغز، کاربرد معادلات دیفرانسیل در هواشناسی و همین طور استفاده از ریاضیات مالی در بورس و رمزارزها بیان کنند.
مصلحیان عنوان کرد: البته پیش از این که از معلمان بخواهیم سر کلاس کاربرد ریاضیات را برای دانش آموزان بیان کنند، باید انگیزه لازم را برای آنان ایجاد نماییم. معلمی که درگیر مشکلات معیشتی است و کرامتش زیر سوال رفته، تبدیل به ماشینی می شود که وارد یک کلاس شده، یکسری درس های خشک و بی روح را ارائه می کند و از کلاس بیرون می رود.
وی اظهار داشت: ما نیازمند یک همت جمعی و تلاش ملی برای حل زیربنائی مشکلات هستیم. ابتدا باید ضعف ها را به درستی شناسایی و درک و سپس جهت حل مشکلات و توسعه کشور اقدام نماییم.
منبع: javidsho.ir
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب