پژوهش جدید دو استاد دانشگاه تهران در رابطه با ستاره شناسی در جهان اسلام
به گزارش جاوید شو، دکتر حنیف قلندری و دکتر حسن امینی، دو استادیار پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران، در پژوهشی جدید به بررسی آثار نجومی دوره‌ی اسلامی پرداختند.
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، مقاله دکتر حنیف قلندری و دکتر حسن امینی، اعضای هیأت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران با عنوان «جدول ستارگان خرقی: یک جدول ستارگان از نجوم دوره‌ی اسلامی» منتشر گردید.
به گفته دکتر قلندری، آثار نجومی دوره‌ی اسلامی شامل دو دسته نجوم نظری و نجوم عملی می شوند. نجوم نظری به الگوهای حرکت اجرام آسمانی و برهان های هندسی در ارتباط با آن می پردازد و مهم ترین آثار نجوم عملی جدول های نجومی هستند که در دوره‌ی اسلامی، آنها را «زیج» می نامیدند. یکی از جدول های اصلی زیج ها جدول ستارگان است که در آن اسامی ستارگان و مختصات دایره البروجی و میزان درخشندگی آنها نوشته می شده است.
استادیار پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران در توضیح خصوصیت های علم نجوم دوره‌ی اسلامی می گوید: وقتی از ستارگان در نجوم قبل از تلسکوپ صحبت می نماییم، منظور ستارگانی است که در آسمان شب به چشم می آمدند. از نظر منجمان گذشته تعداد ستارگانی که به چشم می آید، قابل شمارش بوده است. ایشان ستارگان را در ۴۸ صورت فلکی دسته بندی می کردند و تعداد آنها را ۱۰۲۲ ستاره در نظر می گرفتند.
به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران، این پژوهشگر تاریخ علم در جهان اسلام می افزاید: علاوه بر زیج ها، برخی کتاب های هیئت هم مشتمل بر جداول ستارگان می شدند. کتاب های هیئت آثار نجومی هستند که در آنها الگوی حرکت اجرام آسمانی و جغرافیای ریاضی، یعنی وضع آسمان در عرض های جغرافیایی مختلف توصیف می شده است. یکی از مهم ترین نمونه های آثار جامع هیئت کتاب «منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک» نوشته‌ی بهاءالدین عبدالجبار خرقی است که در سال ۵۲۶ قمری نوشته شده است. این کتاب دربردارنده فصل مفصلی درباره‌ی ستارگان و جدولی حاوی نام ۸۴ ستاره است. در مقاله ای که اخیراً به چاپ رسیده است، جدول ستارگان خرقی را با منابع اصلی او یعنی «مَجِسطی» بطلمیوس، «صور الکواکب» عبدالرحمن صوفی و برخی نوشته های ابوریحان بیرونی مقایسه کرده ایم و مدعایی در باره‌ی زمان تنظیم جدول مطرح کرده ایم.
جدول ستارگان صورت فلکی دب اصغر در یکی از دست نوشته های به جا مانده از صور الکواکب، نوشته‌ی عبدالرحمن صوفی
(کتاب خانه‌ی برلین، مجموعه‌ی لاندبرگ ۷۱)
صفحه ای از جدول ستارگان در یکی از نسخه های منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک
(کتاب خانه‌ی برلین، شماره‌ی ۵۶۶۹، مجموعه‌ی لاندبرگ ۳۳)
مقاله مشترک دکتر قلندری و دکتر امینی، اخیرا با عنوان “Kharaqī’s Star Catalogue: A Star table from Medieval Arabic Astronomy.” به زبان انگلیسی در نشریه تاریخ علم دانشگاه تهران انتشار یافته است. دکتر قلندری پیش از این هم متن عربی رساله «منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک» خرقی را تصحیح و به همراه ترجمه فارسی منتشر نموده است.
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب