مركز پژوهش های مجلس بررسی كرد؛
پارک های علم و فناوری کشور به سمت تخصصی شدن حرکت کنند
به گزارش جاوید شو، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با تکیه بر بازبینی نحوه پایش و ارزیابی پارک های علم و فناوری کشور، تأسیس پارک های تخصصی و تقاضامحور با مشارکت بخش خصوصی را ضروری برشمرد.
به گزارش جاوید شو به نقل از مهر، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان عرضه مدل اولیه دسته بندی پارک های علم و فناوری کشور مبتنی بر شاخصهای ارزیابی و عملکرد، مدل اولیه ای به کمک شاخصهای مبتنی بر بهره وری و کارایی برای پارک هایی با درآمد بیشتر از یک هزار میلیارد تومان (همت) پیشنهاد شده است. با عنایت به نبود استاندارد مشخصی برای عرضه آمار توسط پارک های علم و تکنولوژِی، ضرورت تدوین استانداردها و دستورالعمل های مشخص برای اندازه گیری شاخصهای ارزیابی احساس می شود و ضروریست پارک های علم و فناوری نسبت به جمع آوری داده ها با جزئیات بیشتر و عرضه آن به نهادهای ارزیاب اهتمام بیشتری داشته باشند. گزارش های وزارت علوم تحقیقات و فناوری نشان داده است تعداد شاغلین مستقر در کلیه پارک های علم و فناوری بیشتر از ۷۳ هزار نفر و مجموع درآمد کل پارک ها در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۳ همت بوده است. بیشترین درآمد کل را پارک فناوری پردیس (حدود ۲۰ همت) اعلام نموده (البته این عدد با مقدار ۴۲۷ میلیارد تومان گزارش شده به وزارت علوم متفاوت است) و پس از آن شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان با حدود ۵/۵ همت قرار دارد. در ادامه، به ترتیب پارک های استانهای سمنان، البرز، آذربایجان شرقی، دانشگاه تهران و فارس با پایه درآمد حداقل یک همت به بالا قرار دارند. مجموع درآمد حاصل از صادرات پارک های علم و فناوری در سال ۱۴۰۰ هم ۱۲۳ میلیون دلار است که حدود ۹۰ درصد آن متعلق به پارک های علم و فناوری با درآمد بیشتر از یک همت است. عملکرد پارک های علم و فناوری منتخب وفق شاخصهای ارزیابی - تعداد شرکتها و واحدهای مستقر در شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان با ۶۴۱ واحد بیشترین مقدار را نسبت به سایرین دارد و پس از آن پارک آذربایجان شرقی و پردیس به ترتیب با ۴۴۱ و ۳۱۷ واحد در رتبه های بعدی قرار دارند. - بیشترین تعداد شاغلین را پارک پردیس و شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان و در حدود ۸۵۰۰ نفر گزارش کرده اند. آمار اشتغال به صورت کلی است و تفکیکی از میزان اشتغال به ازای شرکتهای دانش بنیان، واحدهای فناور، استارت آپ ها، شتاب دهنده ها و امثال این عرضه نشده است. - به صورت متوسط ۳۰ درصد شرکتهای مستقر در پارک های منتخب از نوع دانش بنیان هستند. در پارک دانشگاه تهران بیشتر از ۵۰ درصد شرکت ها از نوع دانش بنیان بوده و پارک های سمنان و آذربایجان شرقی هم با ۱۱ و ۱۴ درصد کمترین شرکتهای دانش بنیان را دارا هستند. - به صورت متوسط حدود ۲۵ درصد از شاغلین پارک های منتخب (با پایه درآمد حداقل یک همت به بالا)، شاغلین تحقیق و توسعه (دارای مدرک تحصیلات تکمیلی) محسوب می شوند. - متوسط اشتغالزایی در پارک پردیس، سمنان، البرز و دانشگاه تهران نسبت به سایر پارک های منتخب بالاتر است، اما با قطعیت نمی توان گفت این اشتغالزایی و روند افزایش سالیانه آن ناشی از رشد و بلوغ شرکت نوپا و تبدیل آن به شرکت بزرگتر است یا به سبب افزایش استقرار کسب وکارهای استارت آپی و شتاب دهنده ها. - شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان بیشترین درآمد صادراتی را با مبلغ ۵۳.۵ میلیون دلار نسبت به سایر پارک های منتخب در سال ۱۴۰۰ داشته است و پس از آن پارک فناوری پردیس با ۱۶.۵ میلیون دلار قرار دارد. - پارک فناوری پردیس به سبب درآمد بالا، بیشترین بهره وری نیروی کار را داشته است (نزدیک به ۲.۴ میلیارد تومان/ نفر در سال). بااین حال، بهره وری صادراتی شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان با فاصله از دیگر پارک ها (نزدیک به ۶۴۰۰ دلار/ نفر در سال)، در رتبه اول قرار دارد. - متوسط دانش فنی توسعه یافته در پارک فارس حدود ۱.۴ است. یعنی به ازای هر شرکت مستقر در پارک ۱.۴ عدد دانش فنی تجاری شده وجود دارد. این نسبت در پارک علم و فناوری البرز و شهرک تحقیقاتی اصفهان برابر با ۰.۵ است و نشان داده است معادل با ۵۰ درصد شرکتهای مستقر در آنها قادر بوده اند یک دانش فنی را توسعه داده و تجاری کنند. به همین ترتیب در پارک هایی همچون دانشگاه تهران، آذربایجان شرقی و سمنان هم مقدار شاخص ۰.۳ است. این نسبت در پارک فناوری پردیس ۰.۱ است. ارائه مدل دسته بندی پارک های علم و فناوری برپایه شاخصهای بهره وری درآمد کل و صادرات و متوسط دانش فنی تجاری شده * پارک های تحقیقاتی: این پارک ها در حالیکه به لحاظ دانش فنی توسعه یافته در وضعیت نسبتاً قابل قبولی هستند، اما بهره وری ریالی و دلاری پایینی دارند. ماهیت تحقیق و توسعه ای بودن شرکتهای مستقر، طولانی بودن روند توسعه دانش فنی و ضعف در انتقال فناوری، از علل پایین بودن درآمد و بهره وری آنها به ازای افراد شاغل است. ضرورت جذب سرمایه، اولویت دولت به پشتیبانی از تأمین مالی این نوع پارک ها ظرف یک بازه زمانی مشخص و محدود، تقویت استقرار شتاب دهنده ها، کارگزاران و صندوق های پژوهش و فناوری به منظور کمک به انتقال و تجاری سازی فناوری در آنها احساس می شود. نمونه های منتخب: پارک دانشگاه تهران، پارک آذربایجان شرقی. * پارک های فناوری: ویژگی اصلی این پارک ها بهره وری صادراتی و متوسط دانش فنی تجاری شده بالاست. درآمد صادراتی بعنوان بخش قابل توجهی از درآمد کل پارک شمرده می شود. بااین حال بسته به اندازه پارک و اشتغال در آن و یا سطح فناوری های توسعه یافته (متوسط یا برتر) بهره وری درآمد کل می تواند متغیر باشد. ضرورت تمرکز بر تجاری سازی فناوری های برتر، افزایش سهم مشارکت شرکتهای دانش بنیان کوچک و متوسط در زنجیره ارزش، ایجاد زیرساخت های در ارتباط با پایلوت های فناوری و کارگاه های نیمه صنعتی جهت توسعه کسب وکارهای نوپا، توجه به مالکیت فکری، ثبت اختراعات و برند و کوشش برای استقرار کارگزاران و جذب سرمایه بخش خصوصی در این پارک ها احساس می شود. نمونه های منتخب: شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، پارک البرز، سمنان و فارس. * پارک های صنعتی (کسب وکاری): تمرکز اصلی این پارک ها بر اشتغالزایی، تولید و درآمدزایی با تکیه عمده بر بازارهای داخلی است. از این رو بهره وری صادراتی و متوسط دانش فنی تجاری شده آنها کم است. این پارک ها به سبب بزرگ بودن، معتبر بودن و داشتن فرصت های جذب سرمایه شرکتهای بزرگ و بالغ قابلیت شبکه سازی مؤثر بین ذینفعان شامل صنعت، شرکتهای دانش بنیان و دانشگاه، شبکه سازی پارک های علم و فناوری با کارکردهای مختلف، ایجاد بستر های تولید پایلوت و نیمه صنعتی، راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه صنایع بزرگ و تقویت ظرفیتهای صادراتی را دارند. نمونه منتخب: پارک فناوری پردیس. مهم ترین شاخصهای مورد ارزیابی در این گزارش عبارتند از: تعداد شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور مستقر در پارک، میزان اشتغال، درآمد کل و صادرات. پارک های مورد مطالعه که درآمد بالای ده هزار میلیاردریال (یک همت) عبارتند از: شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان. پارک فناوری پردیس. پارک علم و فناوری سمنان. پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی. پارک علم و فناوری البرز. پارک علم و فناوری دانشگاه تهران. پارک علم و فناوری فارس بررسی تجمیعی شاخصهای ارزیابی پارک های علم و فناوری منتخب به منظور درک بهتر از وضعیت هر پارک در شاخصهای مورد نظر، ارزیابی شاخصهای نسبی و بهره وری هرکدام در کنار درآمد و اشتغال کل آنها در نمودار ۱۲ آمده و سپس به کمک نمودار نمودار ۱۳ سعی شده است دسته بندی از پارک ها برحسب مدل و کارکرد آنها عرضه شود. هدف از ترسیم این نمودارها ارزیابی میزان کارایی و خروجی های پارک های علم و فناوری برپایه داده های موجود است.
بررسی دو نمودار ۱۲و ۱۳حاکی از آن است که پارک هایی با بهره وری صادراتی بالاتر از ۲۵۰۰ دلار/ نفر (معادل ۱۰۰ میلیون تومان) همگی در شاخص متوسط دانش فنی و فناوری تجاری شده نسبتاً موفق عمل کرده اند، اما در راه مقابل، توسعه دانش فنی و تجاریسازی لزوماً باعث افزایش بهره وری صادراتی نمی گردد. برای مثال در پارک های علم و فناوری دانشگاه تهران و آذربایجان شرقی در حالیکه حداقل ۳۰ درصد شرکتهای مستقر دارای یک دانش فنی توسعه یافته هستند، اما بهره وری صادراتی ندارند ضمن این که درآمد کل آنها هم زیاد نیست و به نظر میرسد بخشی از این نتایج ناشی از فضای غالب و کارکرد حاکم بر پارک باشد. در نمودار ۱۳ پارک های منتخب متناسب با شاخصهای بهره وری نیروی کار نسبت به درآمد کل و صادرات، به سه دسته تقسیم شده اند. حد آستانه برای بهره وری درآمد کل، یک و نیم میلیارد تومان و برای بهره وری صادراتی حدود ۲۵۰۰ دلار (معادل صد میلیون تومان) در نظر گرفته شده است. با عنایت به بالا یا پایین تر بودن نسبت به سطح آستانه مذکور پارک های مورد مطالعه عبارتند از: - پارک هایی با بهره وری ریالی و دلاری پایین: پارک های تحقیقاتی پارک علم و فناوری دانشگاه تهران و پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی تا حد زیادی ماهیت تحقیقاتی دارند. ازاین رو اتصال فرایندهای تحقیق و توسعه به انتقال و فروش فناوری و تولید محصول در آنها به کندی رخ می دهد و نیازمند تقویت است. به معنای عام، این پارک ها تولید محور نیستند و ازاینرو دامنه درآمدی و تنوع درآمد آنها بالا نیست. - پارک هایی با بهره وری دلاری بالا / بهره وری ریالی متنوع شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان، پارک علم و فناوری البرز، سمنان و با مقداری بخشایش پارک علم و فناوری فارس در این دسته قرار دارند. بخش قابل توجهی از درآمد این نوع پارک ها حاصل از درآمدهای صادراتی است و توسعه دانش فنی و فناوری تجاری شده در آنها هم قابل قبول است. این بدان معناست که کیفیت و رقابت پذیری محصولات و خدمات در بازار صادراتی به توسعه دانش فنی و فناوری وابسته است و پارک هایی با بهره وری صادراتی بالا که به صورت متوسط ۵۰ درصد شرکتهای مستقر در آنها دارای حداقل یک دانش فنی و فناوری تجاری شده هستند، ماهیت فناورانه دارند. بااین حال متنوع بودن مقدار بهره وری ریالی میتواند ناشی از اندازه پارک علم و فناوری (بزرگ یا متوسط بودن) و یا ناشی از میزان درآمد کسب شده برحسب سطح فناوری تجاری شده باشد. ازاینرو پارک های فناورانه با بهره وری ریالی رو به بالا منتسب به آن دسته از پارک هایی هستند که میزان اشتغال در آنها نسبت به سایرین کمتر است. - پارک هایی با بهره وری ریالی بالا، بهره وری دلاری پایین: پارک های صنعتی (کسب وکاری) در این نوع پارک ها، تمرکز اصلی بر تولید، درآمدزایی و اشتغالزایی است. ازاینرو ایجاد تکنولوژیهای جدید و تجاری سازی دارایی های فکری کمتر در آنها بروز می یابد و در اولویت های بعدی این نوع پارک ها قرار دارد. بنابراین کمتر بودن سطح رقابت پذیری فناوری های توسعه یافته در پارک، تا حدودی بر درآمدهای صادراتی هم اثر خواهد گذاشت. اطلاعات کنونی مستخرج از شاخصهای معرفی شده نشان داده است درآمد پارک فناوری پردیس و درنتیجه بهره وری ریالی آن به صورت قابل توجهی بالاتر از سایر پارک های منتخب بوده و متوسط دانش فنی تجاری شده آن از همه پارک ها کمتر است (۱۰ درصد) که بر درآمد صادراتی و بهره وری صادراتی اثر منفی داشته است. این پارک درآمد غیررسمی حاصل از صادرات شرکتهای مستقر را نزدیک به درآمد صادراتی رسمی آن عنوان کرده است، اما حتی با لحاظ کردن صادرات غیررسمی نیز، نسبت درآمد صادراتی به درآمد کل این پارک حدود ۷ درصد است. پارک فناوری پردیس بستر های لازم را برای حضور ۳۴ درصدی شرکتهای دانش بنیان و همینطور تعداد قابل توجهی کسب وکارهای نوپا و شتاب دهنده ها فراهم ساخته و اشتغالزایی آن بالاست. به هر صورت خروجی حاصل (تمرکز بر درآمدزایی و اشتغالزایی) نشان داده است این پارک در دسته بندی پارک های علم و تکنولوژِی، یک پارک صنعتی (کسب و کاری) و تولید محور بوده، شرکتهای مستقر در آن دارای فناوری های بالغ شده و متمرکز بر بازارهای داخلی هستند. برخی اقدامات مورد نیاز به منظور بهبود عملکرد پارک های علم و فناوری متناسب با ماهیت و کارکرد نوع پارک برپایه ماهیت و کارکرد اقدامات مورد نیاز بهبود عملکرد پارک تحقیقاتی استفاده از فضاهای در اختیار دانشگاه یا سایر دستگاههای اجرایی به منظور ایجاد زیرساخت های لازم برای استقرار و جذب سرمایه تقویت حضور شتاب دهنده ها و کارگزاران دانش و فناوری و صندوق های پژوهش و فناوری جذب سرمایه و تأمین مالی فناوری (دولتی و خصوصی) ارزشگذاری دارایی های فکری پارک فناوری تخصصی و تقاضا محور شدن پارک های فناوری و توسعه فناوری های برتر تفکیک صنایع هدف هر پارک وفق اولویتها و آمایش سرزمینی جذب سرمایه بخش خصوصی ایجاد زیرساخت های در ارتباط با پایلوت های فناوری، کارگاه های نیمه صنعتی و لابراتوار ها جهت توسعه کسب وکارهای نوپا استقرار کارگزاران دانش و فناوری ابزار تشویقی برای حضور کارگزاران توانمند در استانها بهشرط عدم انحصار پشتیبانی از کارگزاران حوزه توانمندسازی بهشرط آموزش و توانمندسازی کارگزاران استانی پشتیبانی از مشارکت در سهام کارگزاران استانی توسط کارگزاران توانمند کشوری توجه به مالکیت فکری و ثبت اختراعات و برند پارک صنعتی ایجاد شبکه قوی ذینفعان شامل صنعت، شرکتهای دانش بنیان و دانشگاه شبکه سازی پارک های علم و فناوری با کارکردهای مختلف جهت هم افزایی ایجاد بسترهای تولید پایلوت و نیمه صنعتی توانمندسازی کارگزاران تخصصی در زمینه شناسایی بازارهای صادراتی و نیازمندی های مندرج در بازارها راه اندازی واحدهای تحقیق و توسعه صنایع بزرگ در پارک ها هزینه کرد صنایع بزرگ در توسعه صنایع فناور و دانش بنیان کوچک منطقه فعالیت ظرفیت سازی برای صادرات به واسطه تعاملات بین المللی تدابیر لازم در سطح سیاست گذاری و نظارت: - تأسیس پارک های تخصصی و تقاضامحور قابل تأسیس با مشارکت بخش خصوصی و با عنایت به نیازها و پتانسیل های استانها. - حمایت و مشارکت دولت با بخش خصوصی در راه اندازی و تقویت فن بازارها، شتاب دهنده ها، لابراتوار های مرجع و کارگزاران تجاریسازی دانش و فناوری و استقرار آنها در پارک های علم و فناوری / تشویق و پشتیبانی از پارک های علم و فناوری ارتقا یافته در شاخصهای عملکردی. - بازبینی نحوه پایش و ارزیابی پارک های علم و فناوری با عنایت به نوع و کارکرد پارک ها و ضرورت حرکت به سمت تعیین سقف مالی و زمانی مشخص و محدود حمایت دولت از پارک ها برپایه ماهیت متفاوت و عملکرد پارک های علم و فناوری در دسته خود. - ارزشگذاری دارایی های فکری و ایجاد زیرساخت های لازم جهت بهرهمندی از حقوق آن (از قبیل تسهیل در فرایندهای اجرایی شناسایی و ارزشگذاری دارایی های نامشهود از راه سازمان امور مالیاتی، انجمن حسابداران خبره، قوه قضاییه و کانون کارشناسان رسمی دادگستری و....)
منبع: javidsho.ir
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب