مروری پژوهشی بر فیلم های سینمایی ۳ دهه اخیر
فیلمهای سینمایی ایران، سالمندان را چطور نمایش داده اند؟
به گزارش جاوید شو محققان کشور در یک پژوهش جالب، نحوه به نمایش درآمدن سالمندان در فیلمهای سینمایی ۳۰ سال گذشته ایران را بررسی نموده و متوجه شده اند این طرز نمایش، با نوعی تبعیض مواجه بوده است.
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، سـالمندی بـر اسـاس سـن تقویمـی بـه عبـور از مـرز ۶۰ و یـا ۶۵ سـال گفتـه می شود. امـروزه بـه دلیـل توسـعه اجتماعــی اقتصــادی، رشــد جمعیت ها کاسته شده و امیــد به زندگـی در جهـان افزایش پیدا کرده است و به همین دلیل، در حـال حاضـر رشـد جمعیـت سـالمندان بیـش از رشـد کلـی جمعیـت جهـان اسـت. برآوردهـای سـازمان بهداشـت جهانـی و سـازمان ملـل نشـان داده اســت تــا ســال ۲۰۳۰ میــلادی، جمعیــت ســالمندان در سراســر دنیـا بـه ۱۶ درصـد و در ایـران بـه ۱۷.۵ درصـد افزایـش خواهـد یافـت. یکـی از مـواردی کـه بـر طـول عمـر و سلامتی ســالمندان تأثیرگــذار اســت، عدم وجود مســئله «تبعیــض ســنی» اســت.
بنا بر نظر متخصصان، تبعیـض سـنی بـه معنـی تعصـب و تصـورات قالبـی منفـی علیـه مـردم صرفا بـر اسـاس سـن آنها اسـت، نگرشی منفـی نسـبت بـه سـالمندان که می تواند بـر روی زندگـی و سلامت آنـان تأثیـر منفـی بگـذارد. تحقیقـات نشـان می دهند کــه افــراد ســالخورده بــا نگــرش منفــی نســبت بــه دوران سـالمندی، ۷.۵ سـال کمتـر از افـرادی کـه دارای نگـرش مثبـت هسـتند عمـر می کنند. چنین تبعیـضی در جامعـه را در منابـع متعـددی میتوان بررسـی کــرد کــه یکــی از آنها تبعیــض ســنی بصــری در رسانه ها اســت. تبعیــض ســنی بصــری، اصطلاحی جدیــد اســت و بیانگــر ســالمندانی اســت کــه در نقش های فرعــی و بــدون خصوصیت های مثبــت بــه تصویــر کشــیده می شوند.
این موضوع، دستمایه گروهی از پژوهشگران کشور از دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و دانشگاه علوم اجتماعی تهران گردیده تا با عنایت به آن، پژوهشی را در مورد وضعیت بازنمایی نقش سالمندان در فیلمهای سینمایی ایران در سه دهه اخیر بررسی نمایند.
برای انجام این مطالعه، محققان، ۶۵ نقش سالمند از ۴۱ فیلم با محوریت سالمندی را از بین فیلمهای سینمایی ایرانی در ۳۰ سال گذشته مورد ارزیابی قرار دادند.
نتایج این بررسی ها نشان داد که بازنمایی نقش سالمندان در فیلمهای سینمایی ایران در ۳۰ سال گذشته همراه با تبعیض سنی بوده و کلیشه های منفی، جایگاهی ویژه در آنها داشته اند. ضمن آنکه در دهه اخیر نسبت به سالهای قبل از آن تغییر بارزی در این خصوص رخ نداده است.
نسیبه زنجری، استادیار مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی و سه همکار دیگرش در این پژوهش می گویند: «بنا بر یافته ها، در فیلمهای بررسی شده، اکثریت سالمندانی که نشان داده شده اند سالمندان جوان، مرد و دارای قومیت فارس بوده اند. ژانر بیشتر فیلمها درام بوده و بیشتر سالمندان، نقش فرعی داشته اند. در کل بیشتر فیلمها، تصورات قالبی منفی را در برابر سالمندان نشان داده اند».
آنها می افزایند: «طبق این بررسی ها، پرتکرارترین کلیشه های سنی در ۳۰ سال گذشته کلیشه سنی پایند و اصولی(مثبت) و محزون(منفی) بوده اند و روند تغییرات تصورات قالبی در ۳۰ سال گذشته، چندان قابل توجه نبوده است».
بر مبنای نتایج فوق، تصــورات قالبــی منفــی بازنمایــی شــده در شــخصیت ســالمند مــرد، بیشــتر از شــخصیت ســالمند زن بــوده است و در نتیجه بازنمایــی شـخصیت مـردان سـالمند نسـبت بـه زنـان منفی تر بـوده اسـت.
زنجری و همکارانش اشاره کرده اند: «به طور کلی تصویـری کـه از سـالمندان در فیلمهای ســینمایی ایــران نمایــش داده شــده اســت، تصویــری تبعیض آمیز اسـت. این در حالیست که تصویـری کـه از ســالمندان در رسانه ها ارائــه می شود می تواند بــر تصــورات سـالمندان از خـود و همچنیـن نسـل جـوان تأثیـر مسـتقیم داشـته باشـد».
به اعتقاد آنها، «چنانچـه تصویـر مثبتـی از شـخصیت سـالمند در رسانه ها ارائــه شــود، باعــث افزایــش آگاهــی از پتانسیل ها و فرصت ها و توانمندی های ســالمندان در دوران ســالمندی شــده و مشــارکت اجتماعــی آنــان را نیــز افزایــش می دهد و برعکــس».
این یافته ها که در نشریه علمی پژوهشی «سالمندشناسی» متعلق به انجمن علمی پرستاری ایران انتشار یافته اند، حاکی از آن هستند که نیاز است در مداخلات رسانه ای در رابطه با سالمندان و تولید فیلم هایی با محوریت سالمندی، دقت و توجه بیشتری صورت گیرد تا به ارتقای سالمندی فعال و احترام و شمول اجتماعی بیشتر سالمندان در جامعه منجر شود.
منبع تألیف خبر: نشریه علمی پژوهشی سالمندشناسی، دوره ۶، شماره ۳، ۱۴۰۰
منبع: javidsho.ir
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب