فرهنگ عامه در آینه ضرب المثل های الجزایری، ۱
ضرب المثل های الجزایری و زمینه های مشترك برای دیپلماسی فرهنگی
جاوید شو: فرهنگ عامه الجزایر پیوندهایی با فرهنگ ایرانی دارد. خیلی از ضرب المثل های رایج در این فرهنگ مشابه های مختلفی در فرهنگ ایران دارند. در این قسمت از گزارش با 20 ضرب المثل الجزایری آشنا می شوید.
به گزارش جاوید شو به نقل از مهر، الجزایر کشوری مسلمان با ریشه ای کهن در آفریقاست که پیوندهای مشترک عقیدتی با ایرانیان دارد. در زمینه مبارزه با استعمار و استکبار نیز مردمان این کشور سابقه ای درخشان در تاریخ معاصر دارند. متأسفانه دوری جغرافیایی و فعال نبودن روابط سیاسی، اقتصادی و… بین دو کشور ایران و الجزایر مانع از آن بوده است که درک متقابلی از یکدیگر بین دو کشور ایجاد شود.
ضرورت دارد که نمایندگان فرهنگی دو کشور با تهیه و تدوین گزاش های عینی و واقعی از اوضاع هر کدام از این دو جامعه به زبان مشترکی برای همکاریهای علمی و فرهنگی بین دو ملت، برسند. رایزنی فرهنگی ایران در الجزایر در تازه ترین گزارش ارسالی خود به مهر درباره ضرب المثل های الجزایری و ریشه مشترک بعضی از آنها با ضرب المثل های ایرانی نوشته است. قسمت نخست این گزارش را در ادامه بخوانید:
ضرب المثل و فرهنگ عامه
ضرب المثل ها یکی از مظاهر ادبی و فرهنگی در جوامع انسانی است که در تمام زبان ها، اقوام و ملت ها رایج است و تأثیر فراوانی بر سلوک فردی و اجتماعی انسان ها در رابطه با یکدیگر دارد. خاصیت مهم ضرب المثل، کوتاهی، گویایی، موزون و درس آموز بودن آنست که در قالب شعر، نثر و عبارات بیان شده، اصول اخلاقی و قوانین کلی و عام رفتار انسان ها را با یکدیگر شکل می دهد.
ضرب المثل ها حاصل یک تاریخ از تجربه، حکمت و زندگی انسان ها و میراث فرهنگی، ادبی و معنوی فرهیختگان جامعه است که در قالب پند، نصیحت و رهنمود از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. خداوند متعال هم در قرآن مجید به اهمیت مثل تاکید کرده و در مواردی آنرا بکار برده است.
از دیگر خاصیت ضرب المثل ها، اشتراک زبان ها و ملت ها در خیلی از ضرب المثل هاست که این حاکی از تبادل فرهنگی و ادبی بین آنها و تجربیات مشترک است. زبان عربی و زبان فارسی دو زبان همسایه هستند که از این جهت مشترکات فراوان داشته و در یکدیگر اثر گذاشته اند. از این روی ضرب المثل های مشترک بسیاری بین آنها وجود دارد که در کتاب های امثال و حکم در گذشته و حال به آن اشاره شده است.
ابوهلال عسکری، عبد الله ابیوردی، امین پاشا، رشید الدین وطواط و علی اکبر دهخدا همچون کسانی هستند که در نوشته های خویش به ضرب المثل های مشترک فارسی و عربی پرداخته اند.
کشور الجزایر که در منتهی الیه شمال غرب قاره آفریقا قرار دارد و زبان اصلی آن آمازیغی یا بربر بوده است که هنوز قسمتی از مردم به آن سخن می گویند، به جز میراث دینی، از مشترکات زیادی با جمهوری اسلامی ایران و مناطق فارسی زبان شرق عالم اسلامی برخوردار نیست؛ با این وجود با جست وجو در میراث مکتوب و فرهنگ عامه دو کشور، می توان به مشترکاتی در امثال و حکم رایج بین دو ملت ایران و الجزایر دست یافت.
زبان محاوره ای رایج در کشور الجزایر، علاوه بر زبان بومی آمازیغی و زبان استعماری فرانسوی، نوعی زبان عربی با لهجه خاص الجزایری است که می توان آنرا تلفیقی از زبان عربی، آمازیغی، فرانسوی، ترکی و اسپانیولی دانست که با زبان عربی فصیح تفاوت هایی دارد.
در نوشتار زیر سعی شده تا بیش از یکصد ضرب المثل رایج در میان مردم الجزایر را به زبان اصلی جمع آوری، ترجمه و شرح و در آخر برای هر یک از آنها، از زبان فارسی معادل یابی شود.
ضرب المثل های الجزایری، ترجمه، شرح و معادل آنها در زبان فارسی
۱. زوج ریاس یغرقوا بابور:
دو ناخدا کشتی را غرق می کنند.
یعنی رهبری، مدیریت باید فقط دست یک نفر باشد.
معادل های فارسی: آشپز که دو تا شد، غذا یا شور می شود یا بی نمک.
ماما که دو تا شد سر بچه کج در می آید.
۲. من عندی و من عندک تنطبع، من عندی وحدی تنقطع:
از من و از تو درست می شود، اما از من به تنهایی قطع می شود.
یعنی هر کاری و رفتاری باید دو جانبه باشد. اما اگر یک طرفه باشد قطع می شود.
معادل فارسی: چه خوش بی گر محبت از از دو سر بی * که از یک سر محبت درد سر بی
۳. مول الفول یقول فولی طیاب:
باقلا فروش می گوید باقلایش خوش پز است.
هر کسی به آنچه که در دست دارد افتخار کرده آنرا تحسین می کند.
معادل فارسی: هیچ بقالی نمی گوید ماست من ترش است.
۴. اللی یحب الشباح ما یقول اح:
کسی که زیبایی را دوست دارد ناله نمی نماید.
کسی که دوست دارد چیزی زیبا را به دست بیاورد یا کار خوبی را انجام دهد. نباید شکایت کند.
معادل های فارسی: نا برده رنج گنج میسر نمی گردد
هر که فیل خواهد جور هندوستان کشد
۵. اللی عجبک رخصو ترمی نصو:
اگر از کالای ارزان خوشت آمد، نصفش را دور خواهی ریخت.
کالای ارزان دوام نخواهد داشت. برای اینکه نصف آن خراب و در نتیجه دور ریختنی است.
معادل های فارسی: هیچ گرانی بی حکمت نیست، هیچ ارزانی بی علت نیست
نون و پنیر و دل دردش به قیمت چلو کباب تمام می شود.
۶. و اش یدیر المیت فی ید غسالو:
مرده در دست مرده شوی چه کاری می تواند بکند؟
وقتی کاری از دست شما بر نمی آید وتمام اختیارات و امکانات در دست طرف مقابل است؛ این مثل به کار می رود.
معادل فارسی: در کف شیر نر خون خواره ای * غیر تسلیم و رضا کو چاره ای
۷. أنا بالمغرف لفمو وهو بالعود لعینی:
من قاشق را به دهانش می رسانم اما او شاخه ای را به چشمم فرو می کند.
در خصوص کسی گفته می شود که در مقابل نیکی و خیر خواهی بد رفتاری می کند.
معادل فارسی: جواب خوبی بدی است.
۸. ما یحس بالجمرة غیر اللی کواتو:
هیچکس سوزش آتش ذغال را احساس نمی کند مگر کسی که آتش او سوزانده باشد.
تا زمانی که هم و غم دیگران تجربه نشود، نمی توان درد آنها را احساس کرد.
معادل فارسی: غم مرگ برادر را * برادر مرده می داند
۹. اللی ما ذاق المر ما یعرف قیمة الحلو:
کسی که مزه تلخی را نچشیده، ارزش شیرینی را نمی داند.
هیچ احساسی از خوشبختی وجود ندارد مگر برای کسی که سختی ها را تجربه کرده باشد.
معادل فارسی: قدر نعمت کسی داند که به بلایی گرفتار آید.
۱۰. تبع الکذاب لباب دارو:
دروغگو را تا به درب خانه اش دنبال کن.
کمی صبر کن و وقت کافی به دروغگو بده تا حقیقت ظاهر شود.
معادل فارسی: دروغگو کم حافظه است.
۱۱. ید وحدة ما تصفق:
یک دست نمی تواند کف بزند.
همکاری بین انسان ها از اهمیت برخوردار است، برای اینکه یک فرد به تنهایی نمی تواند از عهده کارهای بزرگ برآید.
معادل فارسی: یک دست صدا ندارد.
۱۲. یاکل من الشجرة و یقطع فی عروق ها:
از درخت می خورد در حالی که ریشه های آنرا می برد.
در باره کسی گفته می شود که در مقابل نیکی و خیر خواهی بدرفتاری می کند.
معادل های فارسی: نمک می خورد و نمکدان می شکند
جواب خوبی بدی است
۱۳. ازرع ینبت:
بکار، سبز می شود.
در ستایش از نیکوکاری بدون در نظر گرفتن رفتار طرف مقابل گفته می شود.
معادل فارسی: تو نیکی می کن و در دجله انداز
۱۴. خرج من الحبس طاح فی بابو:
از زندان خارج شد (فرار کرد) با درب آن رو به رو شد.
فردی که از یک مصیبت خلاص می شود ولی در مصیبت دیگری گرفتار می آید.
معادل های فارسی: از چاله در آمدن و به چاه افتادن
از گیر دزد در آمده، گیر رمال افتاد
۱۵. الذهب یغیر المذهب:
طلا، مذهب را تغییر می دهد.
پول و ثروت در عقاید، افکار وشخصیت انسان ها اثر می گذارد.
معادل فارسی: یا رب روا مدار گدا معتبر شود * گر معتبر شود زخدا غافل شود
۱۶. العین ما تعلاش علی الحاجب:
چشم که بالاتر از آبرو نمی گردد.
نشان دهنده مراتب افراد است. انسان به هر مرتبه بالایی هم که برسد اما باید تواضع کند برای اینکه بالاتر از او هم حتما کسی هست.
معادل فارسی: دست بالا دست زیاد است
۱۷. اللی فاتک بلیلة فاتک بحیلة:
کسی که یک شب از تو بزرگ تر است، یک فن و مهارت از تو بیشتر می داند.
در مقام نصیحت یا سرزنش گفته می شود، هر کس که از تو بزرگ تر است تجربه و مهارت او بیشتر است.
معادل فارسی: یک پیراهن بیش از تو پاره کرده است.
۱۸. اللسان الحلو ترضعو اللبة:
خوش زبان از شیر ماده شیر می خورد.
هر چه زبان شیرین تر باشد، در به دست آوردن نیازها تواناتر است.
معادل فارسی: با زبان خوش مار را از سوراخ بیرون می کشد.
۱۹. اشری الجار قبل الدار:
همسایه را پیش از خانه بخر (انتخاب کن).
ضرورت انتخاب همسایه پیش از خریدن خانه است.
معادل های فارسی: اول رفیق، ثم الطریق
الجار ثم الدار
۲۰. اللی ما فی کرشو التبن ما یخاف من النار:
کسی که علف در شکم ندارد، از آتش نمی ترسد.
یعنی کسی که کار بدی انجام نداده که سبب مجازات باشد، از تهمت نمی ترسد.
معادل فارسی ضرب المثل چنین است: آنرا که حساب پاک است از محاسبه چه باک است؟
ادامه دارد...
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب